Bohaterowie kuchennych szafek - marchewka...

Marchew to warzywo, którego właściwości i wartości odżywcze doceniano już w starożytnych Chinach. Jednak wówczas najbardziej znana była odmiana w kolorze białym. Marchewkę pomarańczową wyhodowali Holendrzy dopiero w XVII wieku. To właśnie ona do dziś cieszy się największą popularnością, mimo że na rynku dostępne są także żółte, czerwone, a nawet ciemnofioletowe i czarne okazy. Pomarańczowa odmiana marchewki jest lubiana przede wszystkim przez miłośników słonecznych kąpieli, który wierzą, że regularne sięganie po to kolorowe warzywo pozwala przedłużyć opaleniznę. Jednak marchewkę powinny docenić także osoby, które mają problemy m.in. sercowe, ze wzrokiem i skórą.

Marchew jest bogatym źródłem karotenoidów - związków, które są jednocześnie barwnikami odpowiadającymi za pomarańczowy kolor marchewki i przeciwutleniaczami. W marchewce można znaleźć wszystkie rodzaje karotenoidów - alfa-karoten (0,53-4,96 mg/100 g), luteinę i zeaksantynę (0,30-0,51 mg/100 g) oraz nieznaczne ilości likopenu (0,015 mg/100 g). Jednak najwięcej zawiera beta-karotenu (6,15-9,02 mg/100 g) - prowitaminy A, z której w organizmie człowieka powstaje witamina A. Warto wiedzieć, że marchew jest jednym z bogatszych źródeł beta-karotenu. Można go znaleźć (choć już nie w takich ilościach) w szpinaku (3,25-5,60 mg/100 g) i jarmużu (2,84-43,80 mg/100 g) - w których beta-karoten jest maskowany przez chlorofil - a także w dyni (2,974 mg/100 g) i papryce czerwonej(2,38-3,25 mg/100 g).

Wartości odżywcze marchwi (w 100 g)

Wartość energetyczna - 41 kcal
Białko ogółem - 0.93 g
Tłuszcz - 0.24 g
Węglowodany - 9.58 g (w tym cukry proste 4.74)
Błonnik - 2.8 g

Witaminy

Witamina C – 5.9 mg
Tiamina – 0.066 mg
Ryboflawina – 0.058 mg
Niacyna - 0.983 mg
Witamina B6  - 0.138 mg
Kwas foliowy -  19 µg
Witamina E – 0.66 mg
Witamina K - 13.2 µg

Minerały

Wapń – 33 mg
Żelazo - 0.30 mg 
Magnez - 12 mg
Fosfor - 35 mg 
Potas - 320 mg
Sód – 69 mg 
Cynk - 0.24 mg

Źródło danych: USDA National Nutrient Database for Standard Reference

Beta-karoten jest przeciwutleniaczem, co oznacza, że może zapobiegać rozwojowi chorób nowotworowych. Dowiedziono, że może obniżyć występowanie takich nowotworów, jak: rak jamy ustnej, krtani, przełyku i pęcherza moczowego.

Naukowcy z University of York przekonują, że marchewka może zmniejszyć prawdopodobieństwo także raka prostaty. Wszystko dzięki zawartości innego związku o działaniu antynowotworowym - kwasowi retinowemu, który jest metabolitem witaminy A.

Inną substancją zawartą w marchewce, która może ochronić przed rozwojem raka, jest falkarinol - do takiego wniosku doszli naukowcy z Uniwersytetu w Newcastle. Jak wynika z ich badań, falkarinol redukuje ryzyko rozwoju raka nawet o 33 proc. Warto wiedzieć, że falkarinol można znaleźć także w selerze, pietruszce i innych warzywach.

Gdy brytyjscy naukowcy zbadali zawartość falkarinolu w marchewce, która była pokrojona przed gotowaniem, okazało się, że zawiera ona o 25 proc. mniej tego korzystnego składnika niż marchewka gotowana w całości. Gdy pokroimy marchewkę, powierzchnia narażona na działanie wysokiej temperatury zwiększa się i podczas gotowania warzywo traci więcej składników odżywczych. Jeśli ugotujemy ją w całości, zamkniemy w środku nie tylko składniki odżywcze, ale też smak - przekonuje dr Kirsten Brandt z Uniwersytetu w Newcastle.

Zawarte w marchwi pektyny obniżają poziom cholesterolu we krwi i przeciwdziałają miażdżycy. W związku z tym współczesna fitoterapia poleca stosować pomocniczo marchew w początkach miażdżycy. Z kolei wyciągi z owoców marchwi podaje się doustnie w lekkich, przewlekłych stanach choroby wieńcowej. Natomiast w przypadkach ciężkich wyłącznie jako lek pomocniczy i wspomagający. Owoce marchwi, zawierające zespół flawonoidów, działają przeciwskurczowo na naczynia wieńcowe serca 2,5 razy silniej od teobrominy (substancji stosowanej w leczeniu choroby wieńcowej) i zwiększają przepływ krwi do mięśnia sercowego.

Na rynku dostępne są także odmiany marchewki w kolorze białym, żółtym, czerwonym, filetowym i czarnym. Te dwie ostatnie odmiany zawierają antocyjany - barwniki roślinne i jednocześnie związki o silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Ich wysoka zawartość w tych odmianach marchwi wpływa korzystnie na właściwości prozdrowotne tego warzywa. Wyjątkowa jest także marchew czerwona, która swoją barwę zawdzięcza zawartości likopenu (związek ten odpowiada również za kolor pomidorów). Z kolei odmiana żółta zawiera beta-karoten, choć nie w tak dużej ilości jak odmiana pomarańczowa. Natomiast biała marchew, której właściwości tak doceniano w starożytnych Chinach, zawiera wszystkie składniki odżywcze obecne w tradycyjnej marchwi oprócz beta-karotenu.

(źródło)